Tuy không phải là một trong bốn kỹ năng chính của việc học tiếng Trung nhưng pinyin là phần quan trọng hầu như không trung tâm dạy tiếng hoặc thầy cô nào bỏ qua. Cũng như trong tiếng anh có phiên âm theo kiểu phiên âm quốc tế, pinyin cũng tương tự như vậy, nó được xem như là công cụ hỗ trợ người nước ngoài có thể phát âm tiếng Trung được dễ dàng hơn thông qua các ký tự được chuyển đổi. Vậy thực chất pinyin là gì, có nguồn gốc hình thành từ khi nào và cách sử dụng như thế nào,... Bài viết sau đây sẽ trả lời những câu hỏi trên. 

Tổng quan về pinyin 

Pinyin là gì?

Pinyin hay còn được gọi với những cái tên Hán Việt như bính âm hay phanh âm là một hệ thống phiên âm tiêu chuẩn các chữ Trung Quốc sang các ký tự Latinh. Hệ thống chữ pinyin được thiết kế và phát triển bởi Ủy ban Cải cách Ký tự Trung Quốc từ năm 1955 đến năm 1957 dựa trên cách phát âm của tiếng Trung phổ thông hay còn được biết đến là tiếng Quan Thoại làm nguyên mẫu. Đến năm 1958, Trung Quốc chính thức áp dụng hệ thống chữ pinyin để áp dụng cho các phương ngữ và ngôn ngữ thiểu số địa phương. Năm 1982, Tổ chức Tiêu chuẩn hóa Quốc tế (ISO) đã thông qua bảng chữ cái pinyin làm hệ thống tiêu chuẩn hóa (theo ISO 7098) và được quốc tế công nhận. 

Pinyin phiên âm cách đọc hỗ trợ cho người nước ngoài học tiếng Trung

Pinyin được áp dụng chủ yếu trong giảng dạy cả ở Trung Quốc và các quốc gia có nhiều Hoa kiều sinh sống như Malaysia, Singapore,v.v.

Pinyin có hình thức cơ bản giống như tiếng Anh bình thường mà chúng ta vẫn quen dùng. Chỉ cần thêm âm sắc (các kiểu nét ngắn được đặt trên các chữ cái). Ví dụ, để nói về âm điệu của những từ đó, từ mang nghĩa “thế à; ư” trong tiếng Quan Thoại là 吗, viết dưới hình thức pinyin là “ma”, được phát âm là “má”. Còn từ “Mẹ” trong tiếng Quan Thoại là 妈, viết dưới hình thức pinyin là “mā.”, được phát âm là "ma". 

Ví dụ: từ “tôi” [我] được phiên âm thành [Wǒ]. 

Lợi ích và khó khăn của việc sử dụng pinyin

Lợi ích

Pinyin giúp cho người học dễ dàng phát âm được chính xác. Ngay cả những người nói tiếng Trung như ngôn ngữ mẹ đẻ vẫn có những lúc quên cách phát âm một Hán ngữ nào đó. Ngoài ra pinyin còn hỗ trợ cho việc phát âm cơ bản các từ cho những ai bắt đầu học tiếng Trung được thuận tiện hơn. 

Pinyin giúp cho những người mới bắt đầu học có thể chủ động học từ và cách phát âm vừa nhanh vừa tự lập hơn. Chỉ cần nhìn vào pinyin là có thể biết được cách phát âm của từ. Từ đó, giúp trẻ học tiếng Trung hiệu quả hơn, tự tin hơn. 

Giúp phân biệt được nhịp điệu của các từ được rõ ràng hơn. 

Khó khăn

Khi đã học pinyin, người học tiếng Trung thường có xu hướng dựa dẫm vào nó và sinh ra tình trạng lười học những chữ cái Hán ngữ. Đối với nhiều người, ký tự Latinh trở thành lựa chọn chính thay cho những chữ tượng hình tiếng Trung. Điều này ảnh hưởng rất nhiều đến việc học tiếng Trung của trẻ, nếu trẻ cũng có tình trạng quá phụ thuộc vào pinyin.

Pinyin của một số từ tùy thuộc vào ngữ cảnh sẽ thay đổi từ 3 âm thành 2 âm hoặc từ 3 âm thành 1 âm. Việc phát âm dựa vào ngữ cảnh, vì vậy chỉ học mỗi pinyin không thực sự giúp ít được nhiều trong vài trường hợp

Có rất nhiều từ có cùng một pinyin. Có những từ đồng âm sẽ cùng sử dụng một cách phiên âm. Rất dễ nhầm lẫn giữa các từ với nhau nếu chỉ học mỗi pinyin. Việc học cả Hán ngữ giúp trẻ phân loại được từ vựng. Ví dụ 堂 (táng) có nghĩa là phòng, 糖 (táng) có nghĩa là nước mắt hoặc có nghĩa là kẹo.

Việc phát âm trong pinyin cũng không phải là chỉ cần nhìn theo là đọc được. Trẻ cần phải học bảng chữ cái và cách đọc được thống nhất theo chuẩn quốc tế rồi mới có thể sử dụng. Vài người đọc pinyin sai vì nghĩ rằng chữ cái được viết trong chữ phiên âm đều đọc chính xác theo cách đọc của chữ Latinh. Ví dụ như, trong tiếng Anh chữ “c” sẽ đọc thành “k” (case) hoặc thành “s” (cell) nhưng trong pinyin trẻ phải đọc thành “ts”. 

Học pinyin vừa mang lại thuận lợi vừa mang lại thử thách cho người học tiếng Trung

Bảng phiên âm pinyin

Hệ thống pinyin bao gồm 3 thành phần chính: vận mẫu (nguyên âm), thanh mẫu (phụ âm) và thanh điệu (tương tự dấu trong tiếng Việt để điều chỉnh ngữ điệu cho phù hợp). 

Về quy tắc đọc pinyin, một nguyên âm được ghép với một phụ âm để tạo thành một từ. Trong vài trường hợp, có thể một nguyên âm có thể đại diện cho một từ. Quan trọng nhất là thanh điệu, trẻ cần chú ý những dấu nằm phía trên chữ để phát âm được đúng và chính xác hơn. 

Bảng phiên âm pinyin

Bí quyết để trẻ sử dụng pinyin dễ dàng

Bí quyết đầu tiên, trẻ cần đặt đúng vị trí của lưỡi và vòm họng của miệng để hỗ trợ cho âm thanh phát ra được rõ ràng và chính xác hơn.

Bí quyết thứ hai, thường xuyên ôn luyện cả Hán ngữ và cả chữ cái pinyin. Luyện tập giúp trẻ hình thành phản xạ, việc giao tiếp tiếng Trung cũng cải thiện được đáng kể.

Trẻ cần nắm rõ bí quyết để việc học tiếng Trung suôn sẻ hơn

Bí quyết thứ ba, không nên so sánh sắc âm, thanh điệu trong tiếng Việt, tiếng Anh với tiếng Trung. Việc so sánh là một trong những phương pháp học lợi dụng sự giống nhau, khác nhau của các tiếng mà ghi nhớ. Tuy nhiên, điều này có một mặt trái là dễ dẫn người học đến một số sai lầm trong phát âm. Vì vậy, lời khuyên dành cho những người mới bắt đầu học là hãy luyện phát âm và ghi nhớ hệ thống cả chữ Hán ngữ và hệ thống chữ pinyin một cách song hành. 

Phía trên là những điều cần biết về pinyin cho trẻ bắt đầu học tiếng Trung. Hy vọng bài viết trên sẽ giúp trẻ có những trang bị tốt để quá trình học tập được hiệu quả hơn. Đừng quên theo dõi website của Phuong Nam Education để cập nhật những thông tin bổ ích nhé!

Tags: pinyin, học tiếng Trung, học Hán ngữ, học tiếng Quan Thoại, bảng chữ cái tiếng Trung, giao tiếp tiếng Trung, tự học tiếng Trung, bí quyết học tiếng Trung.